ત્રીજું વિશ્વયુદ્ધ ફાટી નીકળશે તો વિશ્વના 3 ટુકડા થઈ જશે! જાણો ભારત કઈ બાજુ હોઈ શકે છે

 

 

રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધને એક વર્ષ થઈ ગયું છે.  અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિની તાજેતરની યુક્રેન મુલાકાતને યુદ્ધમાં નવા વળાંક તરીકે જોવામાં આવી રહી છે.  હવે કાં તો યુદ્ધ અટકશે, અથવા તે વધુ ભયાનક બનશે.  કદાચ ત્રીજું વિશ્વ યુદ્ધ ફાટી નીકળશે.  પછી વિશ્વ ત્રણ ખાંચોમાં વહેંચાઈ જશે.  એક તરફ અમેરિકા અને રશિયા આમને-સામને હશે તો બીજી તરફ એક નવો જુથ ઉભો થશે.

રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધમાં બંને પક્ષે ભારે વિનાશ થઈ રહ્યો છે.  પ્રતિનિધિત્વનો ફોટો (રોઇટર્સ)

નેવુંના દાયકા પહેલા, યુક્રેન સોવિયેત યુનિયન (હવે રશિયા)નો એક ભાગ હતું.  વર્ષ 1991 માં, ભાષા અને અન્ય કારણોસર, યુક્રેન અલગ થઈ ગયું અને સ્વતંત્ર દેશ બન્યું.  આ પછી પણ, તે લાંબા સમય સુધી પરોક્ષ રશિયન હસ્તક્ષેપનો ભોગ બનતો રહ્યો.  અલગ થયા પછી પણ રશિયા મજબૂત હતું, પરંતુ યુક્રેનમાં ગરીબી અને મોંઘવારી સતત વધવા લાગી.  આ બાબતે યુક્રેનમાં રશિયનો સામે ગુસ્સો વધ્યો.  ધીરે ધીરે, તે કમ્ફર્ટ ઝોનમાંથી બહાર આવ્યો અને અન્ય દેશો સાથે ભળવા લાગ્યો.  લશ્કરી બાબતોમાં પણ તે સ્વતંત્ર થવા લાગ્યો.  રશિયા આને લઈને ચિંતિત હતું, પરંતુ બંને દેશો વચ્ચે તણાવ ત્યારે સામે આવ્યો જ્યારે યુક્રેને નાટોમાં સામેલ થવાની અપીલ કરી.

યુક્રેનનું નાટોમાં સામેલ થવું રશિયા માટે કેમ ખતરો છે

 નાટો એટલે કે નોર્થ એટલાન્ટિક ટ્રીટી ઓર્ગેનાઈઝેશન તે સંગઠન છે, જેમાં રશિયાનો કટ્ટર દુશ્મન અમેરિકા પણ સામેલ છે.  આ સંસ્થાઓ યુદ્ધ જેવી પરિસ્થિતિમાં એકબીજાને મદદ કરે છે.  આવી સ્થિતિમાં જો યુક્રેન નાટોમાં જોડાય છે તો રશિયા સામે મોટા દેશો તેને સમર્થન આપશે.  આ બાબત રશિયન સરકારને નારાજ કરી.  તેણે વર્ષ 2021ના અંતમાં જ યુક્રેનની સરહદો પર સૈનિકો તૈનાત કરવાનું શરૂ કર્યું અને 24 ફેબ્રુઆરી 2022ના રોજ યુક્રેન પર હુમલો કર્યો.  ત્યારથી યુદ્ધ ચાલી રહ્યું છે.

જેના કારણે બંને દેશોને મોટું નુકસાન થયું હતું.

 જુદા જુદા સ્ત્રોતો અનુસાર, યુક્રેનની સેના સિવાય, અત્યાર સુધીમાં 7,000 થી વધુ નાગરિકો પણ માર્યા ગયા છે.  લગભગ 7 મિલિયન લોકોએ પોતાનો દેશ છોડીને અન્ય સ્થળોએ આશ્રય લીધો છે.  દેશના લગભગ દરેક શહેરમાં યુદ્ધને કારણે નોકરીઓ ઘટી છે અને મોંઘવારી વધી છે.  ભાગી રહેલા અને ભયભીત નાગરિકો પણ તસ્કરીનો શિકાર બની રહ્યા છે.  રશિયા વિશે ખુલ્લેઆમ કોઈ માહિતી નથી આવી રહી, પરંતુ એવું માનવામાં આવે છે કે ત્યાં પણ સ્થિતિ બહુ સારી નહીં હોય.

યુક્રેનમાં માનવ તસ્કરી ઘણી વધી ગઈ છે.  

 જો ટૂંક સમયમાં યુદ્ધવિરામ નહીં થાય તો બંને દેશોની આગ આખી દુનિયામાં ફેલાઈ જશે અને દરેક ઈચ્છે કે ન ઈચ્છે તે યુદ્ધનો હિસ્સો બનશે.  કેટલાક દેશો રશિયાને ટેકો આપશે.  કેટલાક અમેરિકાની પડખે ઊભા રહેશે.  ત્રીજું સ્તર પણ હશે.  કેટલાક એવા દેશોને તેમાં સામેલ કરવામાં આવશે, જેમને બંને શિબિરો સાથે કંઇક લેવાદેવા છે અને જેઓ ઇચ્છતા ન હોવા છતાં યુદ્ધનો હિસ્સો બની ગયા હશે.  ભારત પણ તેમાં સામેલ થઈ શકે છે.

શંકા અને પડકારના સંજોગો રહેશે

 એક કોમ્પ્યુટર સિસ્ટમ છે, જે ભૌગોલિક આધાર પર વિવિધ પ્રકારની માહિતી એકત્રિત કરે છે.  ભૌગોલિક માહિતી પ્રણાલી (GIS) ના ઘણા અહેવાલો આના સંકેત આપે છે.  સંરક્ષણ નિષ્ણાત અને જર્મનીની ફેડરલ ઇન્ટેલિજન્સ સર્વિસના ભૂતપૂર્વ વાઇસ પ્રેસિડેન્ટ રુડોલ્ફ જી. એડમે GIS ડેટા જોઈને આવો જ દાવો કર્યો હતો.  આ મુજબ, ત્રણેય જૂથો એકબીજાને શંકા અને પડકારની નજરે જોશે અને આ લડાઈને આગળ વધારશે.

 કયો દેશ કઈ બાજુ?

 

 પશ્ચિમી ઉદારવાદી અને મૂડીવાદી દેશો એક બાજુ હશે.  જેમાં યુએસ, કેનેડા, યુકે, યુરોપ, જાપાન અને ઓસ્ટ્રેલિયાનો સમાવેશ થાય છે.  દક્ષિણ કોરિયા પણ આ તરફ રહેશે કારણ કે એક સમયે અમેરિકાએ તેને ઘણી મદદ કરી હતી.

ત્રીજા વિશ્વયુદ્ધની શક્યતાઓ વારંવાર ચર્ચાઈ રહી છે.  

 અન્ય કેમ્પ

 

 આ ભાગમાં રશિયા હશે, જેના પક્ષમાં બેલારુસ, ઈરાન, સીરિયા, વેનેઝુએલા અને ઉત્તર કોરિયા હશે.  ચીન ચાલુ અને બંધ રહેશે, પરંતુ તે આ બાજુ હોવાની શક્યતા વધુ છે.  આનું એક કારણ અમેરિકાને બદલે પોતાની જાતને મહાસત્તા તરીકે જોવાનું છે.  તેથી ચીન દુશ્મનના મિત્રની તર્જ પર કૂટનીતિ રમી શકે છે.

ભાગ 3 તદ્દન નવો હોઈ શકે છે

 આમાં વિકાસશીલ દેશો હશે.  ભારત તેમનો નેતા બની શકે છે, જે વિકસિત દેશો માટે ખતરો બનીને ઉભરી આવ્યો છે.  આ સાથે દક્ષિણ એશિયાના બાકીના દેશો હશે.  દક્ષિણ અમેરિકા અને આરબ દેશો પણ આ જૂથમાં હશે, જે સામાન્ય રીતે બંને શિબિરો દ્વારા ઉછરે છે, અને જેઓ યુદ્ધને રોકવા માંગે છે.

 કોવિડ રસીનું અસમાન વિતરણ પણ કારણ હશે

 આ સમય દરમિયાન મોટા આંતરરાષ્ટ્રીય સંગઠનો, જે સામાન્ય રીતે શાંતિની વાત કરે છે, તે નબળા પડી જશે.  યુનાઈટેડ નેશન્સ પાસે પોતાનો કોઈ અવાજ હશે નહીં, ન તો યુરોપમાં સુરક્ષા અને સહકાર માટેનું સંગઠન કોઈપણ રીતે શાંતિ લાવી શકશે.  આના બદલે, પ્રાદેશિક સંગઠનો, જે કોઈપણ એક દેશ માટે કામ કરે છે, તે વધુ મજબૂત બની શકે છે.  જો તે ઈચ્છે તો યુદ્ધની વચ્ચે શાંતિ લાવી શકશે.  કોવિડની રસી પણ મોટા સંગઠનોમાંથી દેશોને ઉખેડી નાખવાનું એક કારણ બનશે.  રોગચાળાને કારણે સર્જાયેલી પાયમાલી દરમિયાન પણ રસીનું સમાન વિતરણ થયું ન હતું, જેણે પશ્ચિમના ઘણા નબળા દેશો, ખાસ કરીને અમેરિકાથી દૂર કર્યા હતા.

પશ્ચિમી ઉદારવાદી અને મૂડીવાદી દેશો એક બાજુ હશે.

 સત્તાને લઈને દુનિયામાં મોટા ફેરફારો થઈ શકે છે

 ચાલો રશિયાના મિત્રો ઈરાનથી શરૂઆત કરીએ.  બંને પર અમેરિકી પ્રતિબંધો છે, જેના કારણે બંને મિત્રો બન્યા અને હાલમાં ઈરાન યુક્રેન સાથેના યુદ્ધમાં તેના એક લેટેસ્ટ મિત્રને હથિયારો અને ડ્રોનથી મદદ કરી રહ્યું છે.  આ બંને દેશો શક્તિશાળી હોવાની સાથે આક્રમક પણ છે.  આવી સ્થિતિમાં તેમની સાથે રહેવું મોટું જોખમ બની શકે છે.  ભારત જે રીતે અર્થવ્યવસ્થામાં સતત આગળ આવી રહ્યું છે, દરેકની આશા આ તરફ છે.  આવી સ્થિતિમાં તે નબળા દેશોના નેતા તરીકે પણ ઉભરી શકે છે અને ત્રીજા પડાવનું નેતૃત્વ કરી શકે છે.  એ પણ પૂરેપૂરું સંભવ છે કે ભારત શાંતિની અપીલ કરી શકે છે, જેને સાંભળવામાં આવી શકે છે.

શું ખરેખર ત્રીજું યુદ્ધ થઈ શકે છે?

 સંરક્ષણ નિષ્ણાતો આ અંગે સતત ચેતવણી આપી રહ્યા છે.  કોવિડ દ્વારા નબળી પડી ગયેલી દુનિયામાં ફુગાવો વધ્યો.  દેશોની આંતરિક સ્થિતિ બગડી રહી છે.  આ અંગે રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધના ઢગલા પર ચિનગારીનું કામ કરી રહ્યું છે.  થાકેલા અને પરેશાન દેશો એકબીજા સાથે ફસાઈને ખરેખર યુદ્ધની સ્થિતિ લાવી શકે છે.  નિષ્ણાતો સિવાય સામાન્ય લોકો પણ આવું જ વિચારવા લાગ્યા છે.  ડિસેમ્બર 2022 ઇન્ટરનેશનલ ફર્મ ઇપ્સોસે એક સર્વે હાથ ધર્યો હતો, જેમાં સામેલ 34 દેશોના મોટાભાગના લોકો માનતા હતા કે ત્રીજું વિશ્વ યુદ્ધ ટૂંક સમયમાં થઈ શકે છે.  ભારત પણ આ સર્વેમાં સામેલ હતું, જ્યાં લગભગ 79 ટકા લોકોએ યુદ્ધની આશંકા વ્યક્ત કરી હતી.